Hiện nay, khoa Đông Phương học có 2 ngành đào tạo bậc cử nhân: cử nhân Đông Phương học và cử nhân Đông Nam Á học (ĐNA học). Hai ngành này là khác nhau về mã ngành, về bằng tốt nghiệp. ĐNA học giờ không phải là một chuyên ngành thuộc Đông phương học, mà là một ngành riêng, sinh viên phải đăng kí khi tham dự kỳ thi đại học quốc gia.

Đôi nét về khu vực Đông Nam Á

Khu vực Đông Nam Á từ xưa, trong các sách cổ của Ấn Độ đã được nói đến với những cái tên như Suvarnabhumi (Đất vàng) hay Suvarnadvipa (Đảo vàng), người Trung Hoa thì gọi là Nam Dương, tương tự người Nhật Bản dùng từ Nan Yo (tức Nam Dương), người Ả Rập gọi là Zabag, còn người Hy Lạp, La mã từ giữa thế kỷ II TCN cũng gọi là Chryse (Đất vàng). Như vậy là từ xa xưa, thế giới đã biết đến khu vực văn hóa Đông Nam Á. Sở dĩ như vậy là vì Đông Nam Á là một mắt xích quan trọng trên con đường buôn bán Đông Tây trước đây. Đông Nam Á không chỉ có tầm quan trọng về mặt vị trí địa lý, là cầu nối trên con đường thông thương Đông – Tây, mà còn là nơi cung cấp nhiều sản vật quý giá (như vàng, ngà voi, gỗ quý, long não, đinh hương, hồ tiêu...) cho hoạt động buôn bán liên khu vực. 

Ngày nay, Đông Nam Á là khu vực kinh tế phát triển năng động trên thế giới. Ngoài những nước giàu có như Singapore, Brunei có mức thu nhập bình quân đầu người vào loại cao nhất thế giới, Đông Nam Á còn có Indonesia nằm trong Nhóm các nền kinh tế lớn toàn cầu (G20), có Malaysia, Thái Lan là các nền kinh tế giàu sức cạnh tranh, có Philippines, Việt Nam lọt vào top các nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới trong vài năm vừa qua cũng như dự báo trong những năm tới (Theo Bloomberg)… Với dân số trên 650 triệu người và GDP trên 2.600 tỷ USD (năm 2018), tiềm năng phát triển của Đông Nam Á được đánh giá là rất lớn. Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) dự báo đến năm 2020, khu vực này sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới.

Không chỉ có nền văn hóa lịch sử giàu bản sắc, tiềm năng phát triển kinh tế lớn mạnh, Đông Nam Á còn ngày càng trở nên đoàn kết, gắn bó với nhau biểu hiện qua sự hình thành của Cộng đồng ASEAN từ cuối năm 2015 cho đến nay. Tầm quan trọng và sức hấp dẫn của khu vực này đã thúc đẩy sự hình thành của nhiều trung tâm nghiên cứu và đào tạo về Đông Nam Á học trên khắp thế giới. Theo xu hướng đó, chương trình đào tạo cử nhân ngành Đông Nam Á học tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội cũng vừa được thiết lập. Chương trình không chỉ đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động về nguồn nhân lực có kiến thức về Đông Nam Á học mà chắc chắn còn đóng góp quan trọng vào sự hội nhập và phát triển của Việt Nam trong Cộng đồng ASEAN..

Mục tiêu đào tạo

• Đào tạo cử nhân ngành Đông Nam Á học có kiến thức chung về khoa học xã hội & nhân văn cùng những kiến thức hệ thống, chuyên sâu, hiện đại và cập nhật về Đông Nam Á trên các lĩnh vực lịch sử, văn hóa, kinh tế, chính trị, quan hệ quốc tế của khu vực, về tổ chức ASEAN và những vấn đề liên quan đến Việt Nam.
• Sinh viên sau khi tốt nghiệp có khả năng sử dụng được tiếng Anh và một ngôn ngữ khu vực như tiếng Thái Lan, tiếng Malay (ngôn ngữ quốc gia của Malaysia, Indonesia, Brunei và Singapore); đồng thời nắm được phương pháp nghiên cứu khu vực học và kĩ năng giao tiếp quốc tế.

Khối kiến thức ngoại ngữ và chuyên môn

• Sử dụng thành thạo tiếng Anh
• Có kiến thức toàn diện, hệ thống, hiện đại về khối ASEAN và các quốc gia ASEAN
• Những “mảng” kiến thức chủ yếu gồm:

+ Lịch sử, Văn hóa khu vực Đông Nam Á và các quốc gia ASEAN

+ Kinh tế, xã hội, luật pháp, thể chế chính trị các quốc gia ASEAN

+ Du lịch các quốc gia ASEAN

+ Báo chí truyền thông ASEAN

+ Tiếng bản địa cơ sở (Chọn tiếng Thái hoặc tiếng Indonesia)

+ Các kiến thức bổ trợ liên quan như Nhập môn năng lực thông tin, Thực hành văn bản tiếng Việt, Nhập môn Quan hệ quốc tế, Nhập môn quản trị văn phòng, Nghiệp vụ báo chí, v.v.

Cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp

Cử nhân Đông Nam Á học có thể làm việc tại những địa chỉ như sau:

• Các Đại sứ quán của các nước ASEAN tại Việt Nam.
• Các tổ chức quốc tế (UNDP, UNESCO,…), các văn phòng đại diện của nước ngoài tại Việt Nam.
• Bộ Ngoại giao (Vụ Đông Nam Á, Học viện Ngoại giao, các Đại sứ quán của Việt Nam tại các nước ASEAN, …).
• Bộ Công an, Bộ Quốc phòng.
• Các Vụ Hợp tác Quốc tế của các Bộ, ngành ở Việt Nam.
• Các Công ty Du lịch của nước ngoài (Đặc biệt là của các nước thuộc khối ASEAN) và của Việt Nam.
• Các trường đại học có các môn dạy về ASEAN, về văn hóa Đông Nam Á, …
• Các viện nghiên cứu (Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Viện Kinh tế, chính trị thế giới, v.v.).
• Các Đài phát thanh, Truyền hình, các hãng Thông tấn, Báo chí, v.v.liên quan đến ASEAN.
• Các doanh nghiệp, công ty xuyên quốc gia ở các nước ASEAN.
• Các công ty, tổng công ty, tập đoàn, doanh nghiệp của Việt Nam.

Với cơ hội việc làm rộng mở, ngành Đông Nam Á học sẽ mang lại nhiều sự lựa chọn và khả năng thích ứng nghề nghiệp hơn cho sinh viên sau khi tốt nghiệp.

TS. Nguyễn Trần Tiến - Khoa Đông phương học (nguồn http://ussh.vnu.edu.vn)